Türk sinemasının ünlü yönetmenlerinden Halit Refiğ 28 Ağustos’tan beri tedavi gördüğü Memorial Hastanesinde hayatını kaybetti.          

1934'te İzmir'de dünyaya gelen Halit Refiğ, ilk ve orta öğrenimini Şişli Terakki Lisesinde tamamladı, Robert Kolej Mühendislik Bölümünde okudu. Okul bittikten sonra askerliğini yedek subay olarak Kore'de yapan Refiğ, bu sırada amatörce 8mm filmler çekti. Refiğ, 1956'da, Nijat Özön ile birlikte yayınladıkları “Sinema” ve “Kim” isimli dergilerde, “Yeni Sabah” ve “Akşam” gazetelerinde sinema eleştirileri yazdı.

Refiğ, Atıf Yılmaz'ın “Yaşamak Hakkımdır” isimli filmin asistanlığını yaparak sinema alanındaki ilk çalışmasını gerçekleştirdi. 1960'ta ilk film olan “Yasak Aşk”ı çeken Refiğ, 1963'te “Şehirdeki Yabancı”, 1964'te “Gurbet Kuşları”, “Haremde Dört Kadın”, “Bir Türk'e Gönül Verdim” filmlerine imza attı ve bu filmlerle Moskova, Yeni Delhi ve Sorrento Film Festivallerinde çeşitli ödüller kazandı. Refiğ, 1964 yılında “Gurbet Kuşları” ile Antalya Altın Portakal Film Festivali'nde “En İyi Yönetmen” ödülünü aldı.

Halit Refiğ, 1970'li yıllarda Türk sinemasının bunalıma girmesiyle televizyon filmlerine yöneldi. 1974'de Türkiye'de ilk defa İDGSA Film Arşivi tarafından başlatılan eğitim çalışmalarına katıldı ve Sinema Kursları'nda öğretmen olarak görev aldı. 1975'ten itibaren İDGSA Sinema-TV Enstitüsü'nde Öğretim Görevlisi olarak çalışmaya başladı. 1975'te TRT Kurumu adına çektiği “Aşk-ı Memnu” ile televizyon dizilerine öncü oldu ve dikkatleri üzerine çekti.

TRT'de danışman kurulunda görev alan Refiğ'in, TRT adına 1981 yılında gerçekleştirdiği Kemal Tahir'in aynı adlı romanından uyarladığı “Yorgun Savaşçı” adlı filminin yakıldığı ilan edildi. Bu film, 1993'te televizyonlarda gösterildi.

1976'da ABD'de Wisconsin Üniversitesi'nde, 1984 yılında Ohio Denison Üniversitesi'nde eğitim çalışmalarına katıldı. Öğrencileri ile birlikte “The Intercessors”, “In the Wilderness” adlı filmleri gerçekleştirdi.

Olgunluk döneminde daha çok düşünsel yanı ağır basan ürünler verdi. “Teyzem”, “Hanım”, “Karılar Koğuşu”, “İki Yabancı”, “Köpekler Adası” gibi filmleriyle yurt içinde ve dışında birçok ödül kazandı. Yurt dışındaki festivallerde filmleri için özel bölümler ayrıldı, çeşitli konferans, seminer ve benzeri toplantılara konuşmacı olarak katıldı.

1997 yılında Mimar Sinan Üniversitesi Senatosu kararı ile “Onursal Profesörlük” unvanı verilen Halit Refiğ'in 300'ü aşkın makalesinin yanı sıra araştırma yazıları ve “Ulusal Sinema Kavgası” adlı bir kitabı bulunuyor.

Filmleri ve ödülleri

Şu sıralarda yeni versiyonu yayınlanan Aşk-ı Memnu'nun  1975 yılındaki televizyon dizisini çeken Refiğ, Türk sinemasının kilometre taşlarını yaratan yönetmenlerden bir tanesi olarak anıldı. Yazar Kemal Tahir'in hapishanede geçirdiği 3 ayı ele alan "Karılar Koğuşu" isimli filmi ile 1990 yılında Altın Portakal'da, En İyi Film, En İyi Yönetmen ödülünü kazanan Refiğ başka birçok önemli yapıma da imza attı. 1981 yılında çektiği Yorgun Savaşçı isimli filmi ise büyük sansasyona sebep oldu. TRT adına çektiği ve Kemal Tahir'in aynı adlı romanından sinemaya uyarladığı Yorgun Savaşçı'nın yakıldığı ve sansüre uğradığı gündeme geldi. Film bu olayların ardından 12 yıl sonra 1993'te televizyonlarda gösterildi. 1965 yapımı "Haremde Dört Kadın" isimli filmi de yine Kemal Tahir'in senaryosunu yazdığı bir film oldu. Osmanlı'nın son dönemlerindeki olayları, konak hayatı ve haremi ele alan film Türk sinemasındaki lezbiyen ilişkileri ele alan ilk film olduğundan dikkat çekici bir konuya sahiptir. Refiğ'in bir diğer önemli filmi Gurbet Kuşları da yine 1964 yılında Altın Portakal'da En İyi Film ve En İyi Yönetmen ödülüne layık görüldü.