Halkevleri Emekli Hakları ve Emeklilik Hakkı Atölyesi adına Mehmet Zülküf Laçin tarafından Emeğin Hakları Forumu'nda yapılan konuş metnidir.

Dostlar Merhaba,

Sendikal mücadeleye yeni bir soluk, yeni bir umut kazandıran Devrimci Sağlık İş, Enerji Sen, Basın İş sendikalarımızın işçi sınıfı adına sağladıkları bu başarıyı Halkevci emekliler olarak saygıyla selamlıyoruz.

Bizler kendimizi işçi sınıfının bir parçası olarak görüyoruz ve tüm emeklilerin bir an önce ayağa kaldırılarak mücadeleye kazandırılması gerektiğine inanıyoruz. Bu inançla buradayız. Atölyemizin örgütlenme ve mücadele anlayışını sizlerle paylaşmak ve bu forumdan güç almak için buradayız. Bizlere kendimizi ifade etme olanağı sunduğunuz için teşekkür ediyoruz.

İçte ve dışta izlediği politikalarda ülkemiz ve Türkiye halkları yararına hiçbir olumlu adımı olmayan AKP, İsrail barışmasıyla da emperyalizmin ve yerli işbirlikçilerinin taşeronu olduğunu bir kez daha gösterdi. Bu yakınlaşmanın bizlere daha çok baskı ve daha karanlık bir dünya getireceğinin bilincindeyiz. En son okullardaki serbest kılık kıyafet uygulaması, kentlerde insanların yaşam biçimine müdahale edilmesi, Kürt sorununda toplumsal çözüm yerine AKP damgalı bir reçetenin dayatılması kaygılarımızın haklı olduğunu doğruluyor.

AKP’nin bu dayatmalarına karşı ülkemizin ilerici güçleri de boş durmuyor.

Emek ve demokrasi güçleri 1 Mayıs’a giderken, geçmişin onurlu mücadele deneyimlerine, bugün ülkemizin dört bir yanından neoliberal yıkımlara isyan eden taşeron işçilerin, HESlere karşı mücadele edenlerin, evi başına yıkılanların, AKP gericiliğine teslim olmayan kadınların, üniversiteleri bilimin ve özgür düşüncenin kaleleri olarak savunan öğrencilerin yeni mücadele örneklerini katıyorlar. Böylesi bir siyasi atmosferde gerçekleşen Emeğin Hakları Forumu’nda biz emekliler olarak öykümüzü anlatmak ve mücadelenin öznesi olmak istediğimizi sizlerle paylaşmak istiyoruz.

Emeklilik belirli bir yaşa ulaşmış insanların yaşamlarını sürdürebilecekleri bir hak olarak mücadele sonucu kazanılmıştır. Kapitalizm, bu kazanımı emekçi sınıfların örgütlü olduğu dönemlerde tanımak zorunda kalmıştır. Ancak örgütlülüğün zayıf olduğu baskı döneminde tüm haklar gibi emeklilik hakkı da rafa kaldırılmıştır. Bugün emeklilerin insanca yaşamalarının dayanakları yok edildi. Kapitalizm, içine düştüğü krizi aşmak ve sermayenin rekabet gücünü arttırmak için emekçiler aleyhine yeni önlemler almıştır. Bugüne dek sınırlı da olsa çalışanların ve emeklilerin kimi haklarını kısmen gözeten Sosyal Güvenlik Kurumları işlevsizleştirildi. İçi boşaltılan sigorta mekanizmaları, kamusal hizmetlerin ticarileştirilmesi insanca yaşanacak emeklilik dönemini ortadan kaldırdı. Bu uygulamanın asıl amacı, iş gücü piyasasında emek arzını bol tutarak ücretleri ve hakları baskı altına almaktır. Bu durum, emekliler için mezara kadar çalışmak zorunda kalmak demektir. Gelişmeler doğrultusunda emeklilik hakkı ve emekli hakları, sadece yaşlı emekli nüfus için değil, güvencesizleştirilen tüm emeklilerin sorunu olarak kendini göstermektedir. Emeklilerin hak kaybının öyküsü neoliberal politikaların ülkemizde uygulamaya konulması ile başladı. Neoliberal politikalar ilerledikçe emekli hakları da giderek yok oldu. 1994 yılında Türkiye hükümeti ile Dünya Bankası arasında yapılan kredi anlaşmasının pazarlık konusu emekliler ve çalışanlar olmuştu. 1999 yılında ülke 19 Ağustos depreminin yaralarını sarmaya çalışırken Yaşar Okuyan tarafından Meclis’e sunulan bir yasa ile emekli aylığını hesaplama şekli değiştirildi ve en yüksek emekli ücreti 600-700 TL’ye indirildi.

2007 Kasım ayında AKP tarafından yapılan düzenleme ile emeklilerin aylık hesaplama sistemi yeniden değiştirildi ve emekli maaşlarının ülkenin büyüme oranının (refah payı) dahil edilmesi uygulaması kaldırılarak emekliler bütçe dışına atıldı. Bu düzenlemenin sonucu olarak emekliler, ücretlerini 2013 yılında 3’te 1 oranında eksik alıyorlar. Gelecek yılda ise bu oran 1/2’ye çekilerek daha da azaltılacak. Yetmedi, Genel Sağlık Sigortası Yasası ile birlikte emeklilerin sağlık hizmetlerine ulaşması zorlaştırıldı. Hastane ve ilaç katkı payları kesintileri başladı.

AKP yıkıma uğrattığı, yoksullaştırdığı kesimleri, emeklileri sistem içinde tutabilmek için göstermelik politikalar geliştirdi. Ne yazık ki bu politikalarda önemli başarılar sağladı. Yaşlılar için “yönetişim” konularında yeni kapsayıcı araçlar devreye sokmaktadır. Bu anlamda 6 Haziran 2003’te Türkiye Yaşlılar Konseyi (TÜRYAK) kuruldu. TÜRYAK Devlet Planlama Teşkilat ile birlikte çalışmalar yaparak yakın gelecekte 12 milyona ulaşacak olan emeklileri uysal, başkaldırmaz oy depoları olarak biçimlendirmeye çalışıyor. AKP’nin Yaşlılar Koordinasyon Merkezi bulunmaktadır. AKP Sosyal İşler Başkanlığı’na bağlı olarak kurulan bu merkez 81 ilde faaliyet gösteriyor. 325 ilçede Yaşlı Komisyonları adıyla çalışmalar yürütüyor. Sağlık ve danışmanlık hizmetleri verilmekte, kültürel sosyal etkinlikler sağlanmaktadır. Yiyecek ve yakacak yardımları, yatalak durumdaki yaşlılara bakanlara 500 TL maaş bağlanması gibi uygulamalar bu merkezden yürütülmektedir. AKP haklarını gasp ettiği yaşlı nüfusu bin bir yolla kandırmaya çalışmaktadır.

Sosyal Güvenlik Kurumu’nun yasal temsilcisi durumundaki Türkiye Emekliler Derneği de bir başka cepheden emeklileri sistem içinde tutmakta, emekli haklarına dair olumlu bir niyet taşımamaktadır.

1995 yılında büyük bir coşkuyla kurulan Emekli Sen, bugün için emeklilerin yaşadığı sorunların çözümüne dair bir umut yaratmaktan uzaktır. Emekli Sen bizim örgütümüzdür. Birçok Halkevci Emekli Sen’e üyedir. Emekli Sen’e karşı bir tutumumuz olamaz. Ancak Emekli Sen’de bir an önce sular durulmalı ve mücadele içe dönük değil; bir an önce gerçek hedefine yönelmelidir. Halkevleri Emekli Hakları Atölyesi olarak böyle bir arayışa katkı sunmaya açık olduğumuzu belirtmek isteriz.

Bütün bunlar, ülkemizde emeklilerin en önemli sorunun örgütlenme sorunu olduğunu gösteriyor. Halkın hakları mücadelesini yürüten Halkevciler olarak emekli ve emeklilik haklarını mücadele programımıza almamız gerektiğine karar verdik. 2007 yılında Halkın Hakları Forumu’nda ilk kez emeklilerin sorunlarını ve taleplerini ele aldık. 2011 yılında gerçekleşen 2. Halkın Hakları Forumu’nda Emekli ve Emeklilik Hakları Atölyesi’ni oluşturduk. Atölyemiz bugün geldiğimiz noktada doğrudan emeklilerin özne olduğu bir yapılanma süreci yaşıyor. Ankara ve İstanbul’da başlattığımız emekli hakları mücadelemizi ülke geneline yaymaya ve bunun uzun vadede meclislerini oluşturmaya çalışıyoruz. Bu meclisleri merkezileştirerek Türkiye Emekli Hakları Forumu’nu gerçekleştirme görevini önümüze koymuş bulunuyoruz. Basın açıklamaları, yürüyüşler, panel, söyleşi, anketler, bütçe eylemleri ile emeklileri sokağa ısındırmaya çalışıyoruz.

Halkevleri Emekli Hakları ve Emeklilik Hakkı Atölyesi olarak emekliler ile görüşerek yaptığımız anketin sonuçlarını sizinle paylaşmak istiyoruz. Bize ulaşan 1098 adet ankette öne çıkan noktalar şöyledir.

Emekli olduğunuz kurum

SSK %66 Bağkur %4 Emekli Sandığı %28

Emekli maaşınız

450-650 %2 650-900 %24 900-1200 %37 1200 üstü %34

Emekli aylığından yapılan kesintilerin ne için ve ne kadar yapıldığından haberdar mısınız?

Haberdarım %33 Haberdar değilim %62

Emekli aylığınızdan yapılan hastane katkı payı ve ilaç kesintilerini haklı görüyor musunuz?

Haklı görüyorum %3 Haksız görüyorum %93

En çok neye para harcıyorsunuz?

Kira %19 Sağlık %62 Ulaşım %56 Elektrik-Su-ısınma %88 Beslenme %83

Aile ve arkadaş ziyaretleri, tiyatro, sinema, sergi, vs. sosyal- kültürel etkinliklere katılıyor musunuz?

Haftada bir %9 Ayda bir %20 Senede birkaç kez %40 Diğer %27

Şu anda bir işte çalışıyor musunuz?

Evet, %21 Hayır %79

Emekli olmadan önce sendikaya üye miydiniz?

Evet, %57 Hayır %43

TÜRK-İŞ %34 DİSK %23 KESK %30 Diğer %13

Şu anda herhangi bir sendika ya da derneğe üye misiniz?

Emekli Sen %13

Türkiye Emekliler Derneği %2

İşçi, Memur ve Bağ-Kur Emeklileri Derneği %0,2

Tüm Emekliler Derneği %0,5

Hiçbir yere üye değilim %66

Diğer %19

Emeklilerin haklarını alabilmelerinin yolu sizce nasıl mümkündür?

Var olan siyasi partilerin birine katılarak %12

Kurulmuş olan emekli sendikalarına güç vererek %38

Emeklilerin kendi fiili bir araya gelişleri, fiili ve meşru mücadeleleri ile %66

26 Nisan’da İstanbul’da Saraçhane’de toplanarak Unkapanı’ndaki Sosyal Sigortalar Kurumu’na bir yürüyüş gerçekleştireceğiz. Kurum önünde taleplerimizi haykıracağız. 2013 1 Mayıs’ında emekliler olarak yoldaşlarımızla birlikte 1 Mayıs alanında olacağız. Bu anlayışla şu taleplerimizi yüksek sesle her yerde dile getirmeye, sonuçlarını izlemeye ve ilgililerin yakasına yapışmaya hazır olduğumuzu tüm kamuoyuna açıklıyoruz. Öncelikli taleplerimiz.

• Emeklilere insanca yaşayabilecekleri bir maaş verilmelidir. Maaşların belirlenmesinde söz ve karar sahibi olmalıdırlar.

• Sağlık giderleri, ilaç ücretleri, elektrik, su, doğalgaz, ulaşım, barınma, eğitim ve eğlence gibi haklarımız parasız olarak sağlanmalıdır.

• Emekliler arasındaki maaş farkı giderilmelidir.

• Hastanelerde geriatri (yaşlılık klinikleri) kurulmalıdır.

• 65 yaş üstü yurttaşları tüm sağlık hizmetleri devlet tarafından karşılanmalıdır.

• Kentler emeklilerin dolaşabileceği güven ve rahatlıkla düzenlenmelidir.

• Sinema, tiyatro, gezi, sosyal ve kültürel etkinlikler emeklilere parasız sunulmalıdır.

• Emeklilerin bilgiye erişim hakları sağlanmalıdır.

• Emeklilerin örgütlenmeleri önündeki engel ve yasaklar kaldırılmalıdır.

Bu taleplerimizi söküp alıncaya kadar mücadelemizi sürdürmeye kararlıyız. Bu kararlılıkla sizleri bir kez daha saygıyla selamlıyoruz.

Halkevleri Emekli Hakları ve Emeklilik Hakları Atölyesi