Eğitim Sen Genel Başkanı Alaaddin Dinçer'în "5 Ekim Öncesi Öğretmenlerimiz Yine Yoksulluk Kıskacında!" başlıklı basın toplantısı metni.

 

5 Ekim Öncesi Öğretmenlerimiz Yine Yoksulluk Kıskacında!

Eğitim ve bilim emekçileri, 5 Ekim Dünya Öğretmenler Günü'nü kutlamaya hazırlanıyor. Öğretmenlik mesleği açısından uluslararası genel kabullerin simgesi sayılan 5 Ekim'i, Türkiye'deki öğretmenler her gün biraz daha zorlaşan ekonomik, demokratik ve mesleki sorunlarla karşılıyor. Bugün ulusal ve uluslararası alanda eğitim örgütleri ve sendikalar, "Nitelikli Eğitim İçin Nitelikli Öğretmen" anlayışını temel yaklaşım olarak benimsemişlerdir. Bu nedenle, eğitimin ve eğitim emekçilerinin niteliğini olumsuz yönde etkileyen bütün sorunların giderilmesi talebi, her yıl olduğu gibi bu yıl da 5 Ekim Dünya Öğretmenler Günü'nde yeniden öne çıkmaktadır.

Eğitim emekçileri, özlük hakları ile sosyal haklarını kullanma konusunda da büyük sıkıntılar yaşamaktadır. Sürgünler, keyfi atamalar, norm kadro uygulaması, "apolet" yasası gibi düzenlemeler yaşanan sorunları daha da arttırmıştır. Sorunların çözüm üretileceği yerde her yıl katlanarak büyümesi tüm eğitim emekçilerini olumsuz etkilemektedir. Öğretmenler yoksulluk sınırının altında, memur ve hizmetliler açlık sınırında maaş almaktadırlar. Hükümetin önümüzdeki yıl, 6'şar aylık dilimlerle yapmayı planladığı % 2,5 oranındaki sefalet zammı, bu yoksulluğu mutlak olarak arttıracak, diğer ülkelerde çalışan eğitim emekçileri ile aramızdaki sosyo-ekonomik uçurumu daha da büyüyecektir.

Eğitimin ve eğitim emekçilerinin sorunları her yıl katlanarak artarken, AKP Hükümeti döneminde eğitim alanında atılan en önemli adım "siyasi kadrolaşma" olmuştur. Sendikamıza şu ana kadar ulaşan rakamlara göre, AKP Hükümeti döneminde; 3351 Okul Müdürü, 2970 Okul Müdür Yardımcısı, 335 İl/İlçe Milli Eğitim Müdürü, 390 İl/İlçe Milli Eğitim Şube Müdürü ve 117 İl Milli Eğitim Müdür Yarımcısı olmak üzere toplam 7163 kişi eğitim yöneticisi olarak atanmıştır. Milli Eğitim Bakanlığı'nda uzun süredir devam eden kadrolaşma ve sürgün uygulamaları, eğitim sisteminin geleceği açısından ciddi ve kaygı verici sonuçlar yaratmaktadır. Milli Eğitim Bakanlığı'nın merkez ve taşra teşkilatında son 3 yıldır yaşananlar, eğitimde gerici kadrolaşmanın en açık ifadesidir.

Milli Eğitim Bakanlığı'nda bir taraftan yoğun bir kadrolaşma faaliyeti yürütülürken, diğer taraftan öğretmenlik mesleği açısından tartışmalı sonuçlar ortaya çıkaracak yeni bir sistem getirilmektedir. Öğretmenleri "performanslarına" göre derecelendirmeyi ve bir anlamda onlara "apolet" takmayı amaçlayan yeni sistemin yaşanan sorunlara çözüm olması mümkün değildir. Eğitim Sen olarak, bu düzenlemenin öğretmenlik mesleği, eğitim bilimi ve örgütlenme kültürü ile bağdaşmadığını düşünüyoruz. Yapılmak istenen "kariyer sınavı", çalışma barışını bozacak, öğretmenler arasındaki mesleki dayanışmayı ve paylaşmayı ortadan kaldıracak, onları yarışa sokarak, aralarındaki güven ilişkisini zedeleyecek özellikler içermektedir. Öğretmenler arasında hiyerarşi yaratarak, farklı ücret politikası uygulamak, eşit işe eşit ücret ilkesini ortadan kaldıracaktır. Ayrıca aynı okulda, aynı düzeydeki sınıfları okutan iki öğretmen arasındaki ücret farklılığı, telafi edilmesi güç sonuçlar yaratacaktır. Öğretmenlik mesleğiyle, eşit işe eşit ücret ilkesiyle, okulun ve eğitimin kamusal özüyle bağdaşmayan bu uygulamanın yaşanan sorunları daha da arttıracağını düşünüyoruz.

Türkiye'deki eğitim emekçilerinin tamamına yakını yoksulluğun kıskacında bir 5 Ekim Dünya Öğretmenler Günü'nü daha karşılamaktadır. Eğitim Sen, son dönemde yoğunlaşan eğitimin paralı hale getirilmesi, siyasi kadrolaşma ve eğitimde özelleştirme girişimlerine karşı, 5 Ekim Dünya Öğretmenler Günü'nü bir mücadele günü olarak görmekte ve savunmaktadır. Sadece Türkiye ile Avrupa ülkelerinde çalışan öğretmenlerimizin aldıkları maaşları karşılaştırdığımızda, neden 5 Ekim'i bir mücadele günü olarak gördüğümüz daha iyi anlaşılabilir.

Sendikamız tarafından, bazı Avrupa Birliği üyesi ülkelerde öğretmenlerin yıllık toplam çalışma saatleri, yıllık ücretleri ve saat başına aldıkları ücret ile ilgili olarak bir araştırma yapılmıştır. Verileri karşılaştırmalı olarak hesaplanan ülkeler; İspanya, Danimarka, Almanya, Macaristan, İrlanda, Portekiz, İsveç, Hollanda, Yunanistan ve Türkiye'dir.

Tablo 1: Ülkelere Göre Öğretmenlerin Yıllık Toplam Çalışma Saatleri 

ÜLKE

SAAT

İspanya

1425

Danimarka

1680

Almanya

1708

İrlanda

915

Portekiz

1526

İsveç

1800

Hollanda

1659

Yunanistan

1762

Türkiye

1816

Kaynak: Education at a Glance - OECD Indicators 2003

Tablo 1'de de görüleceği üzere seçilen 9 ülke arasında en yüksek çalışma saatlerine sahip olan ülke Türkiye'dir. İrlanda'da ise öğretmenlerin bir yıllık toplam çalışma saatleri sadece 915 saattir. İrlanda'yı sırasıyla 1425 saatle İspanya, 1526 saatle Portekiz, 1659 saatle Hollanda, 1680 saatle Danimarka, 1708 saatle Almanya, 1762 saatle Yunanistan, 1800 saatle İsveç izlemektedir.

Tablo 2: Ülkelere Göre Yıllık Öğretmen Maaşlarının Karşılaştırması (ABD Doları Baz Alınmıştır) 

ÜLKE

İLKÖĞRETİM BAŞLANGIÇ MAAŞI

İLKÖĞRETİM 15 YILLIK ÖĞRETMEN MAAŞI

DEVLET LİSELERİ BAŞLANGIÇ MAAŞI

15 YILLIK ÖĞRETMEN MAAŞI

İSPANYA

26.875

31.357

31.345

36.500

DANİMARKA

31.165

35.297

30.103

40.019

ALMANYA

38.412

46.459

43.100

52.839

İRLANDA

22.727

36.837

23.861

37.234

PORTEKİZ

19.585

28.974

19.585

28.974

İSVEÇ

21.498

25.722

23.070

27.535

HOLLANDA

27.464

32.750

28.773

48.889

YUNANİSTAN

20.086

24.668

20.083

24.686

TÜRKİYE

6.358

7.191

6.537

7.343

Not: Türkiye için 2005, diğer ülkeler için 2002 yılı maaşları temel alınmıştır. Bkz. OECD 2003 Eğitim Göstergeleri.

Tablo 2'de ülkelere göre ilköğretim okullarında ve devlet liselerinde göreve yeni başlamış ve 15 yıl görev yapmış öğretmenlerin yıllık toplam maaşları karşılaştırmalı olarak sunulmuştur. Tablodan da anlaşıldığı gibi, en yüksek öğretmen maaşlarının verildiği ülke Almanya iken, en düşük öğretmen maaşı veren ülke yine Türkiye'dir. Buna göre Almanya'da göreve yeni başlamış bir ilkokul öğretmeni yılda toplam 38.412 dolar gelir elde etmekte, Yunanistan'da aynı şartlarda bir öğretmen yılda toplam 20.086 dolar kazanmakta iken, bu rakam Türkiye'de 6358 Dolar'da kalmaktadır.

Yine Almanya'da 15 yıldır ilköğretimde görev yapan bir eğitim emekçisinin yıllık toplam geliri 46.459, Yunanistan'da 24.668 dolar iken, Türkiye'de bu rakam sadece 7191 dolardır. Devlet liselerinde göreve yeni başlamış bir eğitim emekçisi Almanya'da yılda toplam 43.100, Yunanistan'da 20.083, Türkiye'de ise 6537 dolar kazanmaktadır. 15 yıllık deneyimi olan bir devlet lisesi öğretmeninin ise Almanya'da 52.839, Yunanistan'da 24.686, Türkiye'de ise sadece 7343 dolar yıllık gelir elde ettiği görülmektedir. Türkiye ile AB üyesi çeşitli ülkelerdeki öğretmenlerin aldıkları maaşlar karşılaştırıldığında aradaki büyük maaş uçurumu rahatlıkla görülebilir. Türkiye'de eğitim emekçilerine ödenen düşük maaş oranları, aynı zamanda ülkemizde eğitime ve eğitim emekçilerine ne kadar önem ve değer verildiğinin göstergesi niteliğindedir.

Tablo 3- Öğretmenlerin Ülkelere Göre Karşılaştırmalı Saat Ücretleri (ABD Doları) 

ÜLKE

İLKÖĞRETİM BAŞLANGIÇ SAAT ÜCRETİ

İLKÖĞRETİM 15 YILLIK ÖĞRETMENİN SAAT ÜCRETİ

DEVLET LİSELERİ BAŞLANGIÇ SAAT ÜCRETİ

DEVLET LİSELERİ 15 YILLIK ÖĞRETMENİN SAAT ÜCRETİ

İSPANYA

18,9

22

22

25,5

DANİMARKA

18,6

21

18

23,8

ALMANYA

22,5

27

25

31

İRLANDA

24,8

40,2

26

40,6

PORTEKİZ

12,8

19

12,8

19

İSVEÇ

12

14,3

12,8

15,3

HOLLANDA

16,5

19,7

17,3

29,5

YUNANİSTAN

11,4

14

11,4

14

TÜRKİYE

4,45

4,95

4,6

5,06

Tablo 3'te ise öğretmenlerin Tablo 2'de belirtilen yıllık toplam maaşlarının Tablo 1'de belirtilen yıllık toplam çalışma saatlerine bölünmesi yöntemiyle bir saat başına aldıkları ücret ABD Doları bazında hesaplanmış ve gösterilmiştir. Buna göre İrlanda'da ilköğretimde göreve yeni başlamış bir öğretmenin saat ücreti 24.8, İsveç'te 12, Yunanistan'da 11.4, Türkiye'de ise 4,45 dolardır. İlköğretimde 15 yıllık hizmet vermiş bir öğretmense İrlanda'da saat başına 40.2, İsveç'te 14.3, Yunanistan'da 14, Türkiye'de ise sadece 4,95 dolar almaktadır. Benzeri bir dengesizliği devlet liselerinde çalışan öğretmenlerin durumları karşılaştırıldığında da görmek mümkündür. Buna göre; devlet liselerinde göreve yeni başlamış bir öğretmenin İrlanda'da bir saatlik hizmetinin karşılığında eline geçen para 26, İsveç'te 12.8, Yunanistan'da 11.4 dolar iken, bu rakam Türkiye'de sadece 4,6 dolardır. Aynı alanda 15 yıllık deneyimi bulunan bir öğretmen ise; İrlanda'da hizmeti karşılığında saatte 40.6, Almanya'da 31, Hollanda'da 29.5, Yunanistan'da 14, Türkiye'de ise saatte yalnızca 5,06 dolar kazanmaktadır.

Eğitim Emekçilerinin Yoksulluğu Artarak Devam Ediyor!

 

Türkiye'de eğitim emekçileri yıllardır, ciddi ekonomik ve sosyal sorunlar ile yaşamaya çalışıyor. Sorunlara genel olarak bakıldığında, çözümler üretileceği yerde her yıl birikerek arttığı görülmektedir. Ekonomik açıdan çökertilen eğitim emekçileri geçinebilmek için ek iş yapmak zorunda bırakılmıştır. Aynı durum memur ve hizmetliler için de geçerlidir. Öğretmenlerin taksi şoförlüğü garsonluk, pazarlamacılık, seyyar satıcılık yapması, artık olağan bir durum olarak görülmeye başlanmıştır.

Eğitimin en önemli öğelerinden birisi olan öğretmenlerimiz yoksulluk sınırının, memur ve hizmetliler açlık sınırının altında maaş almaktadır. Hükümetlerin her yıl daha da azaltarak yaptıkları "sefalet zamları", eğitim emekçilerinin yaşadığı yoksulluğu azaltmamakta, aksine yaşanan sefaletin daha da artmasına neden olmaktadır. Sosyal yaşam kalitesi açısından bakıldığında, Türkiye ile dünya öğretmenlerini karşılaştırmak artık neredeyse imkansız hale gelmiştir.

Türkiye'de dört kişilik bir ailenin temel gıda harcamalarının yanı sıra kira, ulaşım, yakacak, elektrik, su, haberleşme, giyim, eğitim, sağlık, iletişim, kültür gibi temel ihtiyaçlar için yapması gereken harcama dikkate alındığında yapılması gereken toplam harcama tutarı Eylül 2005 itibariyle 1 milyar 800 milyonun üzerindedir. "Yoksulluk Sınırı" olarak tanımlanan bu tutar, insan onurunun gerektirdiği yaşama düzeyini karşılayacak asgari tutar olarak kabul edilmektedir. Yoksulluk sınırının 1 milyar 800 milyonu aştığı bir ülkede, eğitim emekçilerine yoksulluk sınırının yarısından daha az ücret ödenmesi, onları açlığa, yoksulluğa mahkum etmekten başka anlam taşımamaktadır.

Yüz binlerce eğitim emekçisini açlığın ve yoksulluğun kıskacına alan, mesleğine karşı küstüren bu sisteme karşı, bilimsel, demokratik, nitelikli bir eğitim yaratmak için, tüm eğitim emekçilerini ekonomik ve sosyal açıdan doyuran bir alternatif yaratılmadığı sürece, yaşanan sorunların devam etmesi kaçınılmazdır. Öğretmenlerimize, hizmetli ve memurlara insanca yaşayabilecekleri, nitelikli hizmet verebilecekleri çalışma ve yaşama koşulları yaratılmalı, bunun için de başta maaşlar olmak üzere mesleki ve özlük hakları insan onuruna yaraşır bir düzeye yükseltilmelidir.

Eğitim Sen, kamusal, nitelikli, parasız, bilimsel, demokratik ve laik eğitimin yaşam bulması için geçmişte nasıl mücadele etti ise, bugün ve gelecekte de bu haklı mücadelesini kararlılıkla sürdürmeye devam edecektir.

Eğitim Sen olarak tüm öğretmenlerimizin, eğitim ve bilim emekçilerinin 5 Ekim Dünya Öğretmenler Günü'nü kutluyor, onları daha iyi bir gelecek için birlik, dayanışma ve mücadeleye çağırıyoruz.